ÖZBEKİSTAN - BUHARA

Ekim 2014        

Semerkand turumu tamamladıktan sonra ver elini Buhara. Buhara'ya yine eksperes tren ile gittim. Bu trenin adı da, SHARQ EKSPRES. Bu tren yolculuğum da yine bir Özbek aile sohbet ve notlarımı yazmakla geçti. Bu yolculuğum da yine 3,5 saat sürdü.

Tren istasyonu şehirden 12 km. uzaktaydı. Bunun nedeni ise o dönemdeki Buhara Emir'i 1889 yılında kurulan hattı medeniyetle arasındaki bağlar en aza indirgensin diye şehre bu kadar uzakta kurdurmuş. Bu nedenle Buhara Yasak şehir diye de anılıyor. Yüzyıllar boyunca hiçbir yabancının giremediği tek şehir belki de Buhara olmuş.

      

İstasyona inince, burada da taksiciler adeta üzerime üşüştü. Sonuçta bir taksi ile daha önce rezervasyon yaptığım, Salom Otele geldim. Bu otel de küçük bir otel ve doğu tarzı bir mimariye sahipti. Mevsim itibariyle turist sayısı çok yoğun değildi, Rezervasyon yapmadan gidip orada daha ucuza da kalmak mümkün olabilirdi. Bu otel isminden de anlaşılacağı üzere bir museviye aitti.

Buhara Özbekistan’ın şehri olmakla birlikte, burada yaşayan Tacik nüfus daha fazla. Özbeklerin dediğine göre Tacikçe bilmeyenin burada yaşama şansı azmış. Dolayısıyla Özbekler de Tacikçe biliyorlar.

Biraz Buhara tarihinden söz edelim;  Buhara, Orta Asya'nın en eski yerleşim bölgelerinden birisi. Arkeolojik bulgular şehrin tarihinin en az 2500 yıl civarında olduğunu göstermiş. Şehirde yapılan Arkeolojik kesit çalışmalarında yaklaşık 20 m kadar derinlikteki alt katmanda; kamusal binalar, askeri tahkim yapıları ve çanak-çömlek ve madeni paralar gibi çeşitli arkeolojik buluntulara rastlanılmış.

Buhara tarih boyunca bölgenin önemli kültür ve ticaret merkezlerinden bir olmuş. Zerefşan Irmağı'nın aşağı havzasındaki büyük vahada yer alan Buhara şehrinin denizden yüksekliği 220 metredir. Belli başlı ilim merkezlerinden biri olan Buhara'da binlerce bilim adamı  yetişmiş. Şehre hayran kalan ünlü gezgin “Marco Polo” nun yazıtları, burayı İpek Yolu’nun entelektüel ve kültürel bir merkezi haline getirmiş. Tasavvuf anlayışı, Anadolu’ya kadar etkili olan Ahmet Yesevi burada yetişen ünlü kişilerin başında geliyor. Buharalı mutasavvıflar arasında Bahaeddin Nakşibendi de bulunuyor.

İpek yolu üzerinde olan bu kentte ticari faaliyetler çok gelişmiş. Bu nedenle kentte çok sayıda kervansaray bulunuyor. Müslümanlar Buhara’yı  fethettikten sonra,  pekçok cami, medrese ve kütüphane gibi mimari eserler yapmışlar. Burada birçok kervansaray bulunmasına karşın çoğu kapalı ve devlet koruması altına alınmış durumda.    

Buhara’da tarihi yapılar şehrin merkezinde ve yürüme mesefesinde. Kaldığım otel de bu merkezde Lyabi Havuz ( Lyabi khauz) yakınındaydı. Bu havuzun kuzeyinde Kukeldaş Medresesi, batısında Khanaka Medresesi ve doğusunda Nadir Bey Medresesi bulunuyor. Havuzun etrafında kafeler var, daha sonra bahsedeceğim tanıştığım Türkçe bilen  bir genç bu kutsal yerlere yakın kafelerde içki içilmesine tepki gösterdi. 

Kahverengilerin ve mavilerin şehri olan Buhara, göz alıcı pazarları, muhteşem çini mozaikleriyle insanın bambaşka bir ortamı yaşamasını sağlıyor.

Kukeldash Medresesi, Orta Asya'nın en büyük (80x60 metre) ve en anıtsal bir yapılarından birisi.

Nadir Divanbeyi Medresesi, (1622-1623) kervansaray olarak inşa edilmiş. Imankuli Han bu kervansarayın medrese olması için emir vermiş ve burası medreseye dönüştürülmüş.

Khanka Medresesi  

Bu medreseleri gezdikten sonra, Nadir Bey Medresesi önünde bulunan Nasreddin Hoca Heykelinin önünde bir resim çekilmeyi ihmal etmiyorum.

Özbekler de bizim Nasreddin Hoca'ya sahiplenmişler ve Özbek olduğunu söylediler.

Buhara'da eski çarşılar renkli görüntüleriyle turistik eşya satan dükkanlar haline dönüştürülmüşler. Burada en dikkati çekenler tabii ki Buhara halılarıydı. 

Uluğ Beg Medresesi, şehirde Ulugbek tarafından inşa edilmiş ilk medrese. Bu medrese nispeten küçük olmasına rağmen dikkat çekiyor. Giriş holü, kubbe salonları, cami ve kare bahçe oldukça görkemliydi.

Abdulaziz-Khan Medresesi,1651 yılında, Abdulaziz-han İbn Nadr-Muhammed tarafından yaptırılmış. Ön cephesinden bakıldığında ilk anda Uluğbek Medresesine benziyor ama bu medresenin boyutları (50 x 67 metre) dolayısyla ondan daha büyük. Özellikle iç dekorasyonu muhteşem güzellikteydi.

Miri Arap Medresesi, burası 16. yüzyıldan kalma ve Buhara şehrinin mimari anıtlarından birisi. Avlunun üzerinde mozaik bir tambur üzerinde mavi büyük kubbe yükseliyor. Medresenin iç kısmının fotoğraf çekmek isterken medrese öğrencileri ve öğretmenleri beni engelledi. Burada fotoğraf çekilmesi günahmış. Burası halen aktif medrese olarak kullanılıyor.

Miri Arap Medresesi'nin hemen karşısındaki, Amir-Alimkhan Medresesi ise 19.yüzyılda inşa edilmiş.

Kalyan Camii, Caminin boyutları 80 x 130 metre. Yüksek gubbeli ve büyük dikdörtgen avlulu. Günümüzde Buhara şehri manzarasına hakim olan bu yapı, 1514 yılında tamamlanmış. Caminin dekorunda öncelikle sırlı çini kullanılmış ve bunlar ağırlıklı olarak ana cephe ve mihrap üzerine yoğunlaşmış.

Kalyan-Kollon Minaresi, 1127 yılında inşa edilen en büyük minare olarak  biliniyor. Onun muhteşem ve kusursuz görüntüsü, Buhara şehri manzarasında görenleri hayrete düşürecek düzeyde. Buhara şehrinin bu en görkemli yapısı. Yukarıya doğru daralan yuvarlak gövde şeklindeki tuğla kule, karakteristik bir minareymiş ve alt çapı 9 metre, üst çapı 6 metre.

Minare, kuşatma ve savaş zamanlarında aynı zamanda bir gözetleme kulesi olarak da kullanılmış. 

Ark Kalesi, Buhara'daki en eski anıtların başında geliyor. Ark’ın devasa kapısı ilgi çekiyor. Kale duvarları yanmış tuğla ile yapılmış. Mevcut duvarların genişliği 11 metreye ulaşmaktaymış. Yüksekliği ise  30-40 m civarında. Ark kalesi, Buhara hanları tarafından konut olarak kullanılmış.

Ark içinde, Emirin konaklama odası, polis bölümü, ahırlar, giysi, halı, mutfak eşyaları, hazine, tophane, hapishane, cami görülebilir. Arkada da galeri ile çevrili bir müzik odası bulunuyor. Yan tarafta ise, mahkumların atıldığı nemli zindan bulunuyor.

Buhara Emir'inin taht odası, güneydeki girişin hemen ardında bulunuyor. Burası ahşap sütunlar üzerine tuğla döşeli olarak inşa edilmiş. Uzun eksen bahçede Emir tahtı bulunuyor. Bu mermer taht: mermer sütunlar üzerinde, boyalı, ahşap gölgelik altında, 1669 yılı Nuratian ustaları tarafından yapılmış.

Magoki-Attori Camii, şehir merkezindeki bu cami, kentsel caminin bir örneği. Cami İslamiyet öncesi Pagan tapınağı yerine inşa edilmiş. Orta Asya mimarisinin mükemmel örneklerinden birisi. Cami şimdi halı müzesi olarak kullanılıyor.

Chor-Minor Medresesi (Dört Minareler), Tacik dilinde “Chor-Minor” dört minare anlamına geliyor. Buhara mimarisinden farklı, Hint mimarisi tarzında. Kare şeklindeki medrese binasının üstü mavi kubbe ile taçlandırılmış. Köşelerinde ise birbirinden farklı dekorlardaki dört küçük minare bulunuyor. Bu dört minaresin her biri farklı şekle sahip. Türkmen halife Niyazkul zamanında yapılan ve günümüze iyi korunarak gelmiş bir yapı. Medresinin yapım tarihi olarak 1807 öngörülmekte. 

Bahaeddin Nakşibendi Tekkesi ve mezar kompleksi. Şehir merkezine 12 km uzaklıktaki köyü Kasri Orifon’da bulunuyor. Bahaeddin Nakşibendi'nin ölümünün ardından buraya müritleri, takipçileri ve Nakşibendi tarikatı üyeleri gömülmüş. Şu anda  kompleks Nakşibende tarikatı üyeleri tarafından kutsal kabul edilmektedir ve aktif olarak hala hac yeri olarak kullanılıyor.

Buhara'yı gezerken bir gençle tanıştım. Geleneksel müzik CD'si almak için bakarken nereli olduğumu sordu, Türk olduğumu söyleyince çok sevindi. Türkiye'de 2 yıl bulunmuş ve Türkçe'yi iyi konuşan bir gençti İbrahim. Oldukça muhafazakar birisiydi. (sağdaki)

Ona güzel bir Özbek Pilavı yemek istediğimi söyledim. Beni bir restorana götürdü orada pilav yedim. Pilav kahverengiydi oysa en güzel Özbek Pilavı beyaz pirinçten olurmuş, kalmadığı için onu verdiler ama işletenler, diğerini yiyemediğim için de üzüldüler.

Tarih ve mistik bir hava solumak isteyenler için, Buhara gerçekten görülmesi gereken yerlerden biri.  


Özbekistan GENEL ve FAYDALI BİLGİLER yazımı okumak için tıklayınız..

İYİ SEYAHATLER